Kobilerden aile şirketlerine kadar tüm şirketler büyümek ister ancak bu büyümenin sürdürülebilir olması için planlı ve kontrollü büyümek önemlidir. Wittener Enstitüsü’nün yaptığı araştırmaya göre dünya çapında aile şirketlerinin istihdam, ciro, karlılık oranlarının halka açık şirketlere göre daha hızlı arttığı ve daha hızlı büyüdükleri saptanmıştır. Bir başka araştırmada Bain&Company tarafından yapılmış, aile şirketlerinin finansman açısından daha güçlü olduğunu, büyüme hızlarının yüksek seyrettiği ortaya koyulmuştur.

Ülkemizde işletmelerin %95’ini oluşturan aile şirketleri milli gelirimizin yaklaşık %90 ‘ını üreten ve ülke ekonomisine büyük katkı sağlayan kilit oyuncular olduğunu görüyoruz. Ancak büyümenin yanı sıra büyümeyi sürdürülebilir kılmakta birçok aile şirketi sınıfta kalıyor. Bunun en büyük sebebi kurucu ortağa sımsıkı bağlı bir yönetim anlayışının aile şirketlerinde hakim olmasıdır. Bu nedenle profesyonel yöneticilerin etkin olamadığı bir tablo ortaya çıkmaktadır. Bunlar iletişim kopukluklarını, “aile” ve “iş” kavram karmaşasını beraberinde getirmektedir. Aile içi iş delegasyonunun dahi sağlıklı yapılamadığı, hissedar-yönetici çatışmasının olduğu şirketlerde stratejik kararlar sağlıksız bir ortamda alınabiliyor. Bu yatırımların dönüşünü zorlaştırıyor.

Aile şirketlerinin 2 seçenekten birine ulaşmayı hedeflemesi gerekir. İlki daha büyük bir yatırımcıya şirketi satmak ikincisi kurumsal yapıyı sağlamlaştırarak performansı artırmak ve halka açılmak.

İlk yol yani “sell and go” kolay yoldur. Ancak alan taraf geçiş maliyetlerini ve marka yenileme maliyetlerini göz önünde bulundurarak satın aldığından, satıcı taraf şirketini gerçek değerinden satamayabiliyor  ve kaybını hesaplamakta da zorluk yaşayabiliyor. Özellikle yönetim profesyonel değilse ve satış sürecinde danışmanlık desteği alınmamışsa şirketin geleceğini pazarlamakta ve bugünkü değerinin üstünde bir değerle satmakta güçlük çeker.

İkinci yol yani halka açılmak yani şirkete fon yaratmak büyümek için en doğru yol olarak görülür.  Ancak bunun öncesinde değişmek ve kurumsal bir yapıya dönüşmek önemli bir koşuldur. Aile şirketlerinde anlayış değişimi ve kurumsal süreçlerinin kurgulanması zaman alan ve profesyonel bir bakış gerektiren bir süreçtir. Bu nedenle alanında uzman danışmanlardan hizmet almak önemlidir.

Aile şirketinizin kurumsal çerçevede büyümesine yardımcı olmak için temel alanlar şunlardır;

• Fark ve değer yaratmak: Değişen ve dönüşen dünya dinamiklerini yakından takip ederek, sektörde bu gelişmelere uygun yeni ürün/ hizmet çeşitlendirmesi ile fark yaratmak ve öncü olmak önemlidir. Potansiyel fırsatları ve  devlet teşviklerini takip etmek gerekir.

• Stratejik süreçler ve iş planı: Şirketinizde uygun iş süreçleri ve yapıları var mı? Sistem kişilere bağlı mı ilerliyor yoksa sistematik mi? Etkin raporlamalarınız var mı? Bunlar planlı bir büyümenin en önemli sorularıdır. İlk koşulsa kişilerden bağımsız iş anlayışıdır. Bu nedenle şirketin vizyonuna, amacına ve finansal hedeflerine göre stratejik iş süreçleri yaratılmalı, raporlama mekanizmaları geliştirilerek süreçlerin etkinliği ölçülmeli, aktif bilgi akışı sağlanarak en güncel bilgiye anında ulaşılmalıdır.

• Finans ve operasyonlar: Şirketin gelecek aksiyonlarının planlanması ve aksiyonlara uygun finansal stratejilerin belirlenmesi kritik konumdadır. Şirketin aksiyonlarına uygun finansal ve operasyonel risklerin gözden geçirilmesi, bütçe ve nakit akış projeksiyonlarının oluşturulması gereklidir.

• İnsan kaynakları: Doğru iş için doğru insan stratejisi ile kişilerin işe alınması ve bu kişilerin sürekliliğinin sağlanması önemlidir. Oluşturulan iş stratejisiyle uyumlu organizasyon şeması ve görev tanımları oluşturulmalıdır. Sürekliliğin sağlanması ve iş takibinin yapılması için anahtar performans göstergeleri oluşturulmalıdır. Şirket içi eğitim uygulamaları ile gelişim ve motivasyona katkı sağlanmalıdır.

Belirli bir ölçeğe ulaşıldıktan sonra şirketi daha ileriye taşımak için ortaya çıkan yöntem ve organizasyon sorunlarının aşılması ve kişilerden bağımsız bir yapının oluşturulmasını gerekir. Bu noktada kurumsallaşmaya gidilmelidir. Aile şirketleri kurumsallaşma sürecinin getirdiği veya getireceği zorluklardan kaçınıp bu süreç içinde yer almaktan uzak durmaktadırlar. Bunun sonucu olarak büyümeyi yönetemeyen şirketler küçülmeye hatta yok olmaya kadar gidebiliyor. Bu aşamaya gelmeden deneyimli ve bağımsız danışmanlardan, şirketin gelecek planlarının oluşturulması ve stratejik büyüme ve kurumsallaşma desteği alınması sağlıklı büyümenin önemli koşuludur.